Asbest

Asbest is een mineraal dat is opgebouwd uit zeer fijne vezels, die je niet kunt zien met het blote oog. Vroeger werd asbest veel gebruikt in de bouwsector omwille van zijn goede eigenschappen: het is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend en goedkoop. Hierdoor komt asbest veel voor in onze huizen en in onze omgeving. 

Ondertussen is geweten dat het inademen van asbestvezels schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Het inademen van asbestvezels kan schadelijk zijn voor de gezondheid. Asbest kan in twee vormen voorkomen: hechtgebonden of losgebonden (niet-hechtgebonden). Dit betekent dat de asbestvezels al dan niet stevig vastzitten in een materiaal. Losgebonden asbest komt makkelijker in de lucht terecht. Vooral bij beschadiging, slijtage of verwering van materialen die asbest bevatten, kunnen deze kleine asbestvezels vrijkomen en een gezondheidsrisico vormen.

De kans dat je na een éénmalige blootstelling ziek wordt, is heel klein. De kans om kanker te krijgen door asbest hangt af van de hoeveelheid vezels die iemand inademt tijdens zijn leven. Ook als iemand jarenlang een kleine hoeveelheid asbestvezels inademt, blijft de kans op kanker klein, omdat de totale blootstelling aan de vezels beperkt is.

De meeste mensen die asbestgerelateerde ziektes krijgen, zijn mensen die op hun werk herhaaldelijk (jarenlang) grote hoeveelheden asbestvezels hebben ingeademd.

Persoonlijke gevoeligheid speelt ook een rol: niet iedereen die lange tijd een grote hoeveelheid asbestvezels inademt, wordt hierdoor ziek.

Het inademen van asbestvezels kan na een periode van gemiddeld 10 tot 40 jaar bepaalde gezondheidsklachten geven. Asbest kan verschillende aandoeningen veroorzaken:

• Longkanker: 80 à 90% van de longkankers wordt (mede) veroorzaakt door blootstelling aan tabaksrook. Maar ook blootstelling aan asbest kan longkanker veroorzaken. Een persoon die blootgesteld wordt/werd aan asbest en daarbij ook rookt, verhoogt de kans op ontwikkeling van longkanker aanzienlijk (vermenigvuldiging van het risico). Er zijn nog andere oorzaken van longkanker, zoals radon, silica, diesel, … Bij iemand die longkanker heeft, is het niet mogelijk om uit te maken wat de oorzaak geweest is.
• Mesothelioom: dit is een kwaadaardige tumor van het longvlies of in uitzonderlijke gevallen het buikvlies. Dat is een zeldzame kanker die rechtstreeks in verband wordt gebracht met blootstelling aan asbest. Het gaat om een agressieve kanker met een fatale afloop binnen 1 à 2 jaar.
• Pleurale plaques: dat zijn verdikkingen van het borstvlies die kunnen verkalken. De patiënt merkt bijna nooit iets van deze plaques.
• Asbestose: dat is een vorm van ‘stoflong’ met de vorming van littekenweefsel in de longen, waardoor het moeilijker wordt om adem te halen. De patiënt wordt daardoor gevoeliger aan infecties. Dat komt enkel voor bij mensen die op hun werk jarenlang veel asbest inademen.
• Kanker van het strottenhoofd: sedert enige tijd is er voldoende bewijs dat deze vorm van kanker veroorzaakt kan worden door asbest. De belangrijkste oorzaken van deze kanker zijn echter alcohol en tabaksrook.
• Eierstokkanker: ook deze kanker kan door asbest veroorzaakt worden.

De overheid neemt verschillende maatregelen om naar een asbestveilig Vlaanderen te evolueren.

Het Koninklijk Besluit (KB) van 3 februari 1998 beperkte grotendeels het op de markt brengen, de vervaardiging en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest). Aangezien er pas sinds 2001 (KB van 23 oktober 2001) in België een totaal verbod op asbest kwam, is asbest nog aanwezig in vele oudere gebouwen van voor 2001.

De hoeveelheid asbestvezels in de buitenlucht is tegenwoordig erg laag en het risico is erg klein, zelfs bij een asbestincident. Het is wel belangrijk om op te letten bij verbouwingen in oudere gebouwen.

Je kan zelf ook extra maatregelen nemen om blootstelling tot een minimum te beperken: 

• Zo veel mogelijk ventileren (raam op een kier hele dag en nacht) en verluchten;
• Niet roken en zeker niet binnen roken, zodat anderen de rook niet inademen. Roken verhoogt het risico op longkanker. Als iemand veel asbest heeft ingeademd en daarbij ook rookt (of tabaksrook inademt), is het risico op longkanker vele malen groter dan het risico door roken (vermenigvuldiging van het risico);
• Herken asbest in je woning (vooral als je verbouwt) en spring er voorzichtig mee om. 

Tijdens de brand adviseren we om: 

• Ramen en deuren gesloten te houden;
• Ventilatiesysteem af te zetten.

Na de brand en in de pluim van de brand adviseren we om: 

• Voorzichtig om te gaan met verbrande vlokken uit depositie in de omgeving:
  • Indien veel (roet)deeltjes: een gespecialiseerde firma wordt gecontacteerd door de gemeente om dit weg te halen;
  • Indien weinig (roet)deeltjes: bewoners kunnen dit oprapen met handschoenen aan (handen achteraf wassen), verzamelen dit in een vuilzak en houden het apart van het huisvuil. De gemeente bekijkt nadien hoe dit kan opgehaald worden.
• Groenten en fruit te wassen vooraleer te consumeren; 
  • Groenten uit de komkommerfamilie (komkommer, courgette, meloen, pompoen, ...) kan men aanvullend nog schillen. 
  • Bij knol- en bolgewassen zoals rode bieten, aardappelen en uien wordt schillen of pellen ook aangeraden. 
  • Bij kool- en bladgroenten zoals sla of savooikool wordt het verwijderen van de buitenste bladeren sterk aangeraden. 
• De kippenren schoon te maken: 
  • Voeder- en drinkbakjes in de kippenren leeg maken en uitwassen; 
  • Harde oppervlakken afwassen;
  • Het gras goed afspoelen en eventueel het bovenste laagje van de grond te verwijderen.
• De tuin schoon te maken (zeker waar kinderen spelen): 
  • Gras maaien en verwijderen;
  • Verharde oppervlakken schoonmaken met water en zeep (eventueel af te spuiten met water).
• Binnenshuis te kuisen: 
  • Met nat (met een vochtige dweil of stofvod);
  • Niet met een stofzuiger, tenzij die een hepa-filter heeft.

Een gezondheidskundige advieswaarde (GAW) geeft een grens aan waarbij langdurige blootstelling aan een stof geen of nauwelijks negatieve effecten heeft op de gezondheid. Er zijn GAW's voor asbest in zowel binnen- als buitenlucht afgeleid, die gelden voor chronische inhalatie.

Departement Zorg volgt de evolutie van asbestgerelateerde ziektes in Vlaanderen op. Omdat mesothelioom specifiek door asbestvezels veroorzaakt wordt, is het de meest geschikte ziekte om de (laattijdige) gezondheidsimpact van asbestblootstelling op te volgen.