Resultaten bloedonderzoek in regio Zwijndrecht: ongeveer 1 op de 2 deelnemers heeft te hoge PFAS-waarden

Dr. Hilde Van de Maele, milieuarts van het Departement Zorg: “De resultaten van dit grootschalige bloedonderzoek, gecombineerd met de vele metingen die al gebeurd zijn in de bodem, de lucht en het water, bevestigen eens te meer dat er in deze regio een te hoge PFAS-druk is en we in een aandachtsgebied zitten. De resultaten zijn niet dramatisch, maar wel te hoog en vragen blijvende opvolging en aangehouden bronmaatregelen om uitstoot in de omgeving te reduceren. Individueel blijven we omwonenden adviseren om de zogeheten no regret-maatregelen op te volgen en bv. geen eieren uit de regio te eten, geen grondwater te gebruiken voor persoonlijke hygiëne of consumptie en handen te wassen, om zo hun blootstellingsrisico’s te beperken. De dalende PFOS-waarden suggereren dat die inspanningen lonen.”

Mensen van alle leeftijden die tot 5 km van de 3M fabriek wonen, konden deelnemen aan dit onderzoek, ongeveer 10% deed dat ook. Het bloed van de deelnemers werd onderzocht op 13 PFAS-types.

Om de gezondheidskundige risico’s in te schatten, werden de resultaten vergeleken met twee internationale gezondheidskundige advieswaarden:

• Voor de lineaire varianten van PFOS en PFOA blijven bijna 7 op de 10 tieners en volwassenen en ongeveer ​8 op 10 jonge kinderen (jonger dan 12 jaar) onder de Duitse “HBM I”-richtwaarde (5µg/L voor PFOS; 2 µg/L voor PFOA), waarvan wordt aangenomen dat er dan geen gezondheidseffecten te verwachten zijn.
• Ongeveer 1 op de 3 tieners en volwassen deelnemers had dus wel een waarde boven de HBM I-richtwaarde waarbij nadelige gezondheidseffecten op lange termijn niet uit te sluiten zijn.
• 1 op de 2​ tieners en volwassenen​ en 1 op de jonge 5 kinderen (jonger dan 12 jaar) hadden waardes hoger dan de Europese EFSA-richtwaarde (6.9 µg/L) voor de som van 4 PFAS.

De vergelijking met de gezondheidskundige advieswaarden gebeurt enkel met de waardes voor lineaire vormen van PFAS. Daarbovenop zijn bij mensen uit het onderzoeksgebied ook vertakte vormen van PFAS (vooral PFOS) vastgesteld. Ook die kunnen bijdragen aan gezondheidseffecten. Voor de vertakte vormen is er echter te veel meetonzekerheid en -variatie om een betrouwbare gezondheidskundige vergelijking te maken.

Een verhoogde PFAS-waarde in het bloed betekent niet dat er sowieso gezondheidsschade zal optreden. In dit onderzoek vulden mensen telkens een vragenlijst in over hun gezondheid en specifiek over gezondheidseffecten die in andere studies in verband gebracht werden met PFAS. De resultaten zijn niet eenduidig, maar ze spreken de tendens uit wetenschappelijke literatuur ook niet tegen.

Dr. Hilde Van De Maele: “We zagen dat mensen met hogere PFAS-waarden vaker problemen rapporteerden met hun schildklier en leverwerking. Maar aan de andere kant zagen we ook dat andere gezondheidsklachten minder gerapporteerd werden bij mensen met hogere PFAS-waarden, zoals minder astma, minder darmontstekingen, minder last van nierklachten, minder zwangerschapshypertensie en minder ​infecties. Voor nog andere klachten zagen we geen verschillen tussen mensen met meer of minder PFAS in hun bloed. De verbanden die in dit onderzoek gelegd werden tussen PFAS en gezondheidseffecten zijn echter geen oorzakelijke verbanden. De gezondheid wordt namelijk beïnvloed door meerdere factoren, PFAS is een extra risicofactor bovenop bv. leefstijlfactoren.”

Lagere PFOS-waarden dan in 2021

In 2021 werd al een kleiner bloedonderzoek uitgevoerd bij 796 inwoners binnen de zone van 3km rond 3M. De gemiddelde waarde van PFOS in het bloed lag in dit nieuwe en grotere onderzoek beduidend lager. Ook werden er minder hoge piekwaarden gemeten. Voor andere PFAS-types bleven de resultaten ongeveer stabiel ten opzichte van 2021.

Dr. Hilde Van De Maele: “We moeten heel voorzichtig zijn wanneer we onderzoeken met elkaar vergelijken. Heel wat factoren spelen een rol om de dalende PFOS-waarden te verklaren. We meten nu in een groter onderzoeksgebied, op een ander moment in de tijd en bij andere mensen. En bij PFAS-metingen moet je altijd rekening houden met meetonzekerheid en meetvariatie, zeker als de metingen door verschillende labo’s gebeurd zijn zoals bij deze onderzoeken. Niettemin denken we wel dat er een reële daling is van de PFOS-waarden bij de mensen in de regio, zonder dat we exact kunnen zeggen hoe groot die daling is. Er zijn maatregelen genomen in de fabriek met o.a. het stilleggen van de productie en mensen zijn geadviseerd om de no regret-maatregelen te volgen. Dat kan geleid hebben tot verminderde blootstelling en verminderde inname. Dat gecombineerd met een natuurlijke uitscheiding van PFAS uit het lichaam kan leiden tot reële dalingen.”

Hogere PFAS-waardes dichter bij de fabriek

Het onderzoek bevestigt nu op grote schaal wat de belangrijkste bronnen zijn voor blootstelling aan PFAS bij de omwonenden:

• De aanwezigheid van de fabriek houdt duidelijk verband met een verhoogde blootstelling aan PFAS bij de omwonenden: hoe dichter bij de fabriek, hoe hoger de PFAS-waarden in het bloed. Ook mensen die langer in de regio wonen, hebben hogere waarden in hun bloed.
• De inwoners van de woonzone ten noorden en ten zuidwesten van de fabriek hebben de hoogste waarden. In de zone vanaf 2 km en verder zwakt het dalend verloop van bloedwaarden af in functie van de afstand.
• Eten van eieren uit de regio en gebruik van grondwater zijn duidelijk verbonden met hogere PFAS-waarden.
• Kinderen die in contact komen met de bodem, zoals bijvoorbeeld tijdens het spelen op onbedekte grond, hebben hogere PFOS-waarden.

Dr. Hilde Van de Maele: “Met de gegevens van dit onderzoek en milieudata zullen we de no regret-maatregelen voor deze regio evalueren, maar onze eerste inschatting is dat we ze niet of nauwelijks hoeven te veranderen of uit te breiden. Geen eieren uit de regio eten en geen grondwater gebruiken zijn duidelijk belangrijk. Ook onbedekte bodems afdekken of inzaaien waar kinderen spelen, handen wassen en het huis regelmatig schoonmaken met nat verminderen de bloostelling aan PFAS.”