Psychiatrische ziekenhuizen

Een psychiatrisch ziekenhuis biedt intensieve behandeling en ondersteuning aan mensen met ernstige psychische aandoeningen. De ziekenhuizen hebben gespecialiseerde afdelingen met multidisciplinaire teams waaronder een psychiater, psycholoog, ergotherapeut, maatschappelijk werker, verpleegkundige, enz. 

Het doel is om het verblijf zo kort mogelijk te houden. Voor sommige zorggebruikers zijn dag- of nachtbehandelingen mogelijk, waarbij ze alleen voor therapie naar het ziekenhuis komen. Als zo’n ambulante behandeling niet de beste behandeling is dan worden zorggebruikers opgenomen op gespecialiseerde afdelingen, zoals voor depressie of verslaving.
 
Er is een verschil tussen gesloten en open afdelingen. Op gesloten afdelingen mogen zorggebruikers de afdeling of het ziekenhuis niet verlaten. Op open afdelingen kan dat wel, mits een aantal afspraken. Logischerwijs gaan zorggebruikers die gedwongen worden opgenomen naar gesloten afdelingen.

Na afloop van de opname zijn er verschillende vervolgopties. Meestal kunnen zorggebruikers nog een nabehandeling volgen. Dat betekent dat zij overdag naar het ziekenhuis komen om een aangepast programma te volgen en ’s avonds terug naar huis gaan. 

Meer info:

• Psychiatrische zorg voor volwassenen
• Psychiatrische zorg voor kinderen en jongeren

Het Departement Zorg berekent de programmatie. Dit is het maximaal aantal benodigde bedden van elk type in de verschillende regio’s. Een psychiatrisch ziekenhuis kan alleen een erkenning krijgen als de aangevraagde capaciteit of de wijziging van capaciteit binnen deze programmatie past.

Het Departement Zorg is daarnaast bevoegd voor de erkenning, verlenging van erkenning en voor de erkenningsnormen van de psychiatrische ziekenhuizen in Vlaanderen, en 1 psychiatrisch ziekenhuis in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Raadpleeg het overzicht van de procedures die de ziekenhuizen moeten volgen op de pagina m.b.t. planning en erkenning.

Bescherming van geesteszieke zorggebruiker

De wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke beschrijft de voorwaarden en (spoed)procedures voor de gedwongen opname van personen met een ernstige langdurige psychiatrische aandoening. De wet specificeert onder andere:

• de behandeling in het ziekenhuis
• de verpleging in een gezin
• de rechtsmiddelen
• de strafbepalingen

Het Koninklijk besluit van 18 juli 1991 ter uitvoering van artikel 36 van de wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke specificeert de voorschriften voor psychiatrische diensten die personen opnemen onder een beschermingsmaatregel en bevat informatie over de aanstelling van een arts-diensthoofd voor gedwongen opname. In Vlaanderen zijn 25 psychiatrische diensten bevoegd om deze personen op te nemen. 
psychiatrische diensten - machtiging gedwongen opname (datum: 21/09/2021)pdf bestand366.8kb
 
Vanaf 1 januari 2025 treedt een nieuwe wet in werking (de wet van 16 mei 2024 houdende diverse bepalingen betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke), die de wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke wijzigt. 

De term “gedwongen opname” wordt vervangen door “beschermde opname.” De nieuwe wet legt meer nadruk op alternatieven voor gedwongen opname en streeft naar een beter evenwicht tussen de rechten van de betrokken persoon en diens omgeving. Ook introduceert de wet de “vrijwillige behandeling onder voorwaarden” en verduidelijkt de wet het begrip psychiatrische aandoening en de instellingen waar beschermende observatiemaatregelen kunnen plaatsvinden.

Zorgstrategische planning is een proces waarbij (psychiatrische) ziekenhuizen op lange termijn plannen hoe zij hun zorgaanbod en -infrastructuur willen ontwikkelen om optimaal te kunnen inspelen op de behoeften van hun patiëntenpopulatie. Dit proces houdt rekening met demografische veranderingen, epidemiologische trends, technologische vooruitgangen en de beschikbare middelen. We maken een onderscheid tussen een regionaal zorgstrategisch plan, een individueel zorgstrategisch plan en een thematisch zorgstrategisch Plan.

Raadpleeg de pagina zorgstrategische planning voor meer informatie.