Centra voor geestelijke gezondheidszorg

Een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) biedt gespecialiseerde ambulante behandeling aan mensen met een (vermoeden van of een risico op een) ernstige psychische zorgnood. Elk CGG heeft een aanbod voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen, verzorgd door multidisciplinaire teams van psychiaters, psychologen, agogen en maatschappelijk werkers. De hulpverlening is ambulant, wat betekent dat de zorg plaatsvindt via individuele of groepssessies, fysiek of online, zonder mogelijkheid tot opname. 

Daarnaast kan een CGG ook:

• Specifieke vormen van gespecialiseerde zorg aanbieden zoals forensische hulpverlening, verslavingszorg, hulpverlening aan personen met een handicap en bijkomende psychische problemen;
• Een aanbod bieden rond alcohol, drugs en suïcidepreventie;
• Samenwerken met andere partners rond projecten voor specifieke doelgroepen of thema’s zoals vroegdetectie van psychiatrische stoornissen, Buddywerking Vlaanderen, familiaal geweld of kindermishandeling, projecten rond de invoering van een eerstelijnspsychologische functie, alternatieve gerechtelijke maatregelen, arbeidszorg en perinatale mentale gezondheidszorg;
• Ondersteuning en consulten bieden aan andere zorgorganisaties zoals voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg, gevangenissen, woonzorgcentra, en CAW.

Er zijn 17 CGG in Vlaanderen en Brussel, erkend door het Departement Zorg. 

De activiteiten en zorgperiodes van de CGG worden gemonitord en regelmatig gerapporteerd aan het Departement Zorg. Deze cijfers bieden inzicht in het zorgaanbod en bereik van de geleverde zorg. 

De Vlaamse overheid erkent en subsidieert de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) in Vlaanderen en Brussel via het Departement Zorg. De CGG sluiten een driejarige overeenkomst met de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin waarin doelstellingen en resultaten worden vastgelegd. Het Departement Zorg volgt dit nauwgezet op.

De CGG ontvangen subsidies om gespecialiseerde ambulante geestelijke gezondheidszorg te bieden. De verwachtingen en kwaliteitseisen voor deze zorg worden uitgewerkt in een referentiekader.pdf bestand207.1kb Op basis van dit referentiekader worden doelstellingen en indicatoren opgesteld om de kwaliteit van de zorg te meten en op te volgen. De berekening hiervan gebeurt op basis van de data die de CGG in hun elektronisch patiëntendossier registreren.  
 

Erkenning

Erkenningsnormen

Een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) moet voldoen aan specifieke normen om erkend te worden. Bij niet-naleving kan de erkenning worden geweigerd of ingetrokken. Deze normen omvatten:

• Programmatie: minimale inwoners in een werkingsgebied en maximaal aantal CGG per regio. Vanwege de huidige budgettaire situatie is het niet mogelijk om nieuwe CGG te financieren.
• Locatie en infrastructuur: specifieke eisen voor het gebouw.
• Functionele en organisatorische normen, waaronder ook financiële eisen.
• Personeelsvoorwaarden: verplichte disciplines binnen een CGG.
• Kwaliteitsbeleid: volgens het kwaliteitsdecreet van 5 mei 2023.
• Rechtsvorm: een CGG moet een vereniging zijn zonder winstoogmerk.

De erkenningsnormen en de erkenningsprocedure zijn vastgelegd in het besluit van de Vlaamse Regering van 17 december 1999, ter uitvoering van het decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg.

Een erkenning aanvragen als centrum voor geestelijke gezondheidszorg

Om een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) te kunnen uitbaten, is een erkenning vereist. Deze erkenning is maximaal 6 jaar geldig en kan verlengd worden. Het CGG moet tijdens deze periode voortdurend voldoen aan de geldende erkenningsnormen. 

Op dit moment laat de budgettaire situatie het niet toe om een nieuw CGG te financieren.

Een erkenning verlengen als centrum voor geestelijke gezondheidszorg

Wanneer de erkenning van uw CGG bijna verloopt, zorgt het Departement Zorg voor de verlenging. Hierbij controleert het departement of uw CGG nog altijd voldoet aan de erkenningsnormen zoals vastgelegd in het uitvoeringsbesluit en het decreet van 18 mei 1999. Als er wijzigingen zijn die de erkenningsvoorwaarden beïnvloeden, moet u dit onmiddellijk aan het departement melden.  

Overeenkomsten

Elk erkend CGG in Vlaanderen werkt op basis van een driejarige overeenkomst met het Departement Zorg, volgens het decreet van 18 mei 1999. Deze overeenkomst bevat een beschrijving van het beleidsplan en de bepaling van subsidie-enveloppe, en beschrijft de doelstellingen, prestaties en beoogde resultaten voor drie jaar. 

Elk CGG stelt een beleidsplan op met specifieke doelstellingen, acties en streefnormen afgestemd op de doelgroepen. Dit wordt jaarlijks opgevolgd via een inhoudelijke voortgangsrapportage. In deze rapportage verantwoordt het CGG de voortgang van de gestelde doelen en de besteding van de toegekende subsidie-enveloppe. De financiële verantwoording van deze enveloppe gebeurt via specifieke verantwoordingsstukken. 

Deze overeenkomst is cruciaal voor de werking van het CGG en omvat verschillende belangrijke aspecten:

• Doelstellingen: algemene en specifieke doelen, zoals kwaliteit van zorg en toegankelijkheid en het aantal te behandelen cliënten.
• Verplichte prestaties: de prestaties waartoe het CGG zich verbindt. Dit omvat de soorten behandelingen en therapieën die ze aanbieden, evenals eventuele speciale programma's voor specifieke doelgroepen.
• Beoogde resultaten: de resultaten die het CGG nastreeft, zowel kwantitatief (bijv. aantal behandelde zorggebruikers) als kwalitatief (bijv. verbetering van de geestelijke gezondheid van zorggebruikers) gemeten via kwaliteitsindicatoren. 
• Kwaliteitsnormen: de naleving hiervan wordt gecontroleerd via evaluatiecriteria en kwaliteitsindicatoren.
• Financiële aspecten: verdeling van de personeels- en werkingskosten binnen de subsidie-enveloppe en hoe deze wordt geïndexeerd. 

CGG met preventiewerkzaamheden hebben extra afspraken voor middelen- en suïcidepreventie, zoals beschreven in het Preventiedecreet van 21 november 2003. De preventiemedewerkers zijn sinds 2018 op provinciaal niveau gecoördineerd. 

Deze overeenkomsten zijn essentieel voor de operationele werking van CGG en de kwaliteit van zorg. Ze vormen de basis voor de planning, uitvoering en evaluatie van de dienstverlening, en zorgen ervoor dat CGG kwalitatieve en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg kunnen blijven bieden. 

De belangrijkste financieringsbronnen voor CGG zijn subsidies van de Vlaamse overheid en patiëntenbijdragen. De subsidies van de Vlaamse overheid worden toegekend op basis van de overeenkomst tussen het CGG en het Departement Zorg. Daarnaast kunnen CGG projectsubsidies ontvangen van het Departement Zorg, lokale overheden of samenwerkingspartners binnen een geestelijke gezondheidsnetwerk.

Een subsidie krijgen als centrum voor geestelijke gezondheidszorg

Een erkend CGG ontvangt jaarlijks een subsidie, de zogenaamde subsidie-enveloppe, vastgelegd in een driejarige overeenkomst met het Departement Zorg. In deze overeenkomst worden afspraken gemaakt over de verdeling van de subsidie-enveloppe voor personeels- en werkingskosten, en hoe de subsidie kan groeien door indexeringen of nieuwe projecten.

Uniforme tarieven toepassen als centrum geestelijke gezondheidszorg

Sinds 2013 hanteren de CGG vaste tarieven voor individuele en groepssessies, uitgevoerd door hulpverleners zoals psychologen, maatschappelijk werkers en andere hulpverleners, die geen medische handelingen verrichten. Voor medische zorg, zoals medicatie en diagnoses, kunt u terecht bij een psychiater, met tarieven volgens de RIZIV-nomenclatuur. 

Overzicht van de belangrijkste tarieven:

De tarieven moeten zichtbaar in de wachtkamer van een CGG uithangen. De zorgverlener informeert de zorggebruiker over de kosten, geeft een betalingsbewijs en registreert de verleende sessie in het elektronisch patiëntendossier.

Deze tariefbepalingen zijn vastgelegd in het Besluit van de Vlaamse Regering van 5 oktober 2012 betreffende de bepaling van de patiëntbijdrage in de centra voor geestelijke gezondheidszorg.

Zorginspectie inspecteert alle erkende Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) op regelmatige basis. 

Er zijn verschillende soorten inspecties:

• Inspectie met focus op de inhoudelijke werking: deze inspecties richten zich op de kwaliteit van de zorg die de CGG’s bieden. 
• Financieel toezicht: deze inspecties zijn gericht op de financiële aspecten van de CGG. 
• Thematische inspectie: tijdens thematische inspecties inspecteert Zorginspectie een specifiek thema binnen de sector of een sectoroverschrijdend thema. De keuze van de thema’s baseert Zorginspectie op specifieke risico’s en maatschappelijke relevantie.
• Klachtinspectie : klachten over CGG’s kunnen bij de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg worden gemeld. Zorginspectie kan indien nodig een inspectie ter plaatse uitvoeren.

Zorginspectie focust op het naleven van regelgeving, referentiekaders en kwaliteitseisen. 

Het Referentiekader Centra Geestelijke Gezondheid pdf bestand207.1kbbevat de eisen en verwachtingen van de overheid omtrent de kwaliteit van zorg binnen de CGG. Dit referentiekader is flexibel en kan aangepast worden aan nieuwe inzichten en regelgeving. 

Na de inspectie

• Na de inspectie stelt Zorginspectie een ontwerpverslag op. Het CGG kan hierop  reageren.
• Na die opmerkingen stelt Zorginspectie een definitief inspectieverslag op. Zorginspectie bezorgt het definitieve inspectieverslag aan de voorziening en aan de afdeling Eerste lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg. Het wordt ook gepubliceerd via de CoBRHA-viewer.
• Na afronding van de inspectiecyclus kan een beleidsrapport opgesteld worden op basis van de vaststellingen uit de individuele inspectieverslagen.
• Het Departement Zorg stelt op basis van het definitieve inspectieverslag het definitieve verslag van termijnbepaling op. Het Departement Zorg volgt dan verder op dat het CGG de opvolgingspunten en de vastgestelde termijnen naleeft.

Meer informatie over de wetgeving van toepassing op de CGG kunt u hieronder terugvinden.

• Decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg
• Besluit van de Vlaamse regering van 17 december 1999 ter uitvoering van het decreet van 18 mei 1999 en decreet 1999 betreffende de geestelijke gezondheidszorg 
• Besluit van de Vlaamse Regering van 5 oktober 2012 betreffende de bepaling van de patiëntbijdrage in de centra voor geestelijke gezondheidszorg