Voorzieningen geestelijke gezondheid met een revalidatieovereenkomst

Het Departement Zorg sluit revalidatieovereenkomsten af met verschillende voorzieningen voor geestelijke gezondheid. De revalidatie, die altijd tijdsgebonden is, richt zich op het verbeteren van dagelijks functioneren, herstel van autonomie en bevordering van maatschappelijke participatie.

De intensieve behandeling omvat een multidisciplinair programma van therapieën, trainingen en/of gesprekken, individueel of in groep, afhankelijk van het zorgplan van de zorggebruiker en zijn doelen. De meeste voorzieningen bieden ambulante zorg, sommigen hebben ook residentiële programma's. 

Meer info? 

Er zijn ook overeenkomsten voor fysieke revalidatie. 

Voorzieningen geestelijke gezondheid met een revalidatieovereenkomst

Centra voor psychosociale revalidatie volwassenen (7.72)

De Vlaamse overheid sluit met de centra voor psychosociale revalidatie volwassenen (7.72) revalidatieovereenkomsten af. Hier vindt u deze overeenkomsten. 

Algemeen

De Centra voor psychosociale revalidatie volwassenen bieden een residentieel of ambulant revalidatieprogramma van beperkte duur. Het doel is om op korte termijn hun vaardigheden te verbeteren voor persoonlijk en maatschappelijk herstel, zodat ze weer kunnen werken of zelfstandig wonen. 

Doelgroep

De revalidatie is bedoeld voor volwassenen met ernstige psychische zorgnoden. Om in aanmerking te komen, is een multidisciplinaire aanpak nodig die gericht is op het snel verbeteren van hun vaardigheden.

Doelstelling revalidatie

Het doel van de revalidatie is om de vaardigheden van de zorggebruikers te verhogen en hun levenswijze aan te passen met het oog op hun persoonlijk en maatschappelijk herstel in volgende domeinen: 

• persoonlijkheid/psychisch welzijn
• lichamelijk welzijn
• werken/leren
• sociale zelfstandigheid
• netwerk en relaties
• huishoudelijke zelfstandigheid
• wonen en vrijetijdsbesteding

Aanbod

De revalidatievoorziening biedt aan zijn zorggebruikers een gestructureerd revalidatieprogramma aan dat de volgende activiteiten kan omvatten:

• individuele begeleiding;
• revalidatieactiviteiten in groep
• contextbegeleiding;
• arbeidstrajecten (voor professionele re-integratie).

De voortgang van het revalidatieprogramma wordt regelmatig geëvalueerd en de duur van het programma is afhankelijk van de doelstellingen en de aard van de zorg.

Arbeidscoach

De meeste psychosociale revalidatiecentra werken samen met een arbeidscoach die gratis personen met psychische zorgnoden begeleidt naar een daadwerkelijke en bestendige professionele (re-)integratie en/of te ondersteunen in functie van werkbehoud. Het gaat over personen die als gevolg van hun psychische kwetsbaarheid, onvoldoende gebaat zijn bij het bestaande aanbod van de arbeidsmarkt.

Begeleiding kan tot 2 jaar duren en omvat zowel trajectbegeleiding als loopbaanbegeleiding. 

• Trajectbegeleiding: 

  De arbeidscoach helpt de zorggebruiker met concrete stappen voor (her)integratie op de arbeidsmarkt met als doel een effectieve tewerkstelling. Dit omvat begeleiding op het gebied van werk en geestelijke gezondheid, samenwerking met werk- en zorgpartners, sociaal-administratieve ondersteuning en begeleiding bij werkstages.

• Loopbaanbegeleidingen: 

  Deze begeleiding ondersteunt de zorggebruiker tijdens het werk om, met GGZ-expertise, het werk vol te houden en langdurige uitval te voorkomen.

Revalidatievoorzieningen verslavingszorg (7.73)

De Vlaamse overheid sluit met de behandelcentra verslavingszorg (7.73) revalidatieovereenkomsten af. Hier vindt u deze overeenkomsten. 

Algemeen

De revalidatievoorzieningen verslaving helpen mensen met problematisch (illegaal) middelengebruik via ambulante of residentiële zorg van beperkte duur.

Doelgroep

Deze voorzieningen richten zich op personen die hun problematisch middelengebruik willen beëindigen of verminderen.

Doelstelling revalidatie

De voorziening bepaalt samen met de zorggebruiker het doel van de zorg, waarbij de focus ligt op het verminderen of stoppen van de verslaving en het bevorderen van sociale en beroepsmatige re-integratie. In crisissituaties is stabilisatie en ontwenning het eerste doel, gevolgd door doorverwijzing naar geschikte opvolging.

Aanbod

De zorg bestaat uit residentiële of ambulante begeleiding, aangepast aan de noden van de zorggebruiker. Behandelingen en begeleidingsprogramma’s worden individueel of in groep gegeven en opgevolgd door een multidisciplinair team. Voor sommige programma’s is het leven in groepsverband onderdeel van de therapie. Er is ook aandacht voor familie of andere betrokkenen en sommige voorzieningen hebben specifieke programma's voor hen. De voortgang van de zorggebruiker wordt regelmatig geëvalueerd.

Centra voor psychosociale revalidatie voor kinderen en jongeren (7.74.0)

De Vlaamse overheid sluit met de psychosociale revalidatiecentra voor kinderen en jongeren (7.74.0) revalidatieovereenkomsten af. Hier vindt u deze overeenkomsten. 

Algemeen

Deze voorzieningen bieden gespecialiseerde en individuele zorg van beperkte duur, residentieel of ambulant, aan kinderen en jongeren met complexe ondersteuningsnoden om hun zorgnood te verminderen en maatschappelijke integratie te bevorderen.

Doelgroep

Kinderen of jongeren met een ernstige psychische zorgnood en complexe ondersteuningsnood. 

Doelstelling revalidatie

Het doel is de psychische klachten te verminderen en de levenskwaliteit en sociale integratie van het kind of jongere te optimaliseren, binnen het bereik van hun mogelijkheden. 

Op korte termijn wordt gewerkt aan het ontwikkelen van intellectuele en emotionele vaardigheden, communicatie en relaties, terwijl ook de context wordt betrokken. Op lange termijn richt de zorg zich op het verminderen van symptomen, voorkomen van bijkomende problemen, en verbeteren van levenskwaliteit, met het oog op terugkeer naar regulier of buitengewoon onderwijs.

De duur van de zorg is beperkt. De revalidatievoorzieningen zijn dus niet bedoeld om opvang of gespecialiseerd onderdak te bieden aan de kinderen of jongeren.

Aanbod

De voorzieningen bieden zorg via residentiële of ambulante revalidatieprogramma's die intensief, individueel of in kleine groepen plaatsvinden. Een multidisciplinair team voert deze programma's uit en deze revalidatieactiviteiten zijn: 

• gespecialiseerd: activiteiten met als doel het verbeteren van de lichamelijke gezondheidstoestand van het kind of jongere, het ontwikkelen van  cognitieve vaardigheden, uitdrukkingsvermogen, verbale of non-verbale communicatie, sociale relaties, motorische vaardigheden, gevoel van tijd en ruimte, enz. 
• intensief: elke dag neemt de zorg het grootste deel van de tijd van het kind of jongere in de revalidatievoorziening in beslag.

De voortgang wordt regelmatig geëvalueerd en de zorg heeft een beperkte duur die afhankelijk is van de doelstellingen en de aard van de zorg. 

Moeder-babycentra (7.74.5)

Centra voor Ambulante Revalidatie (9.53-9.65)

De Vlaamse overheid sluit met de centra voor ambulante revalidatie (CAR – 9.53 – 9.65) revalidatieovereenkomsten af. Hier vindt u deze overeenkomsten. 

Algemeen

Deze centra bieden ambulante revalidatie voor zorggebruikers met ernstige neurobiologische ontwikkelingsstoornissen, neurologische en zintuiglijke aandoeningen en gedrags- en stemmingsstoornissen. De behandelingen bestaan uit ambulante sessies met een variabele duur, individueel of in een kleine groep, afhankelijk van de zorgbehoefte en situatie van de zorggebruiker. De vooruitgang wordt regelmatig gemeten om het revalidatieprogramma te evalueren.

Doelgroep

De centra voor ambulante revalidatie richten zich op zorggebruikers met uiteenlopende aandoeningen zoals: psychosociale zorgnoden, autisme, ADHD, concentratiestoornissen met hyperactiviteit, gedragsstoornissen, ernstige stemmingsstoornissen, een verstandelijke beperking, complexe ontwikkelingsstoornissen gekenmerkt door een opmerkelijke achterstand in verschillende  domeinen, gehoorstoornissen, bepaalde taal-, spraak- of slikstoornissen, hersenletsel zonder symptomen van dementie en hersenverlamming.

In de meeste gevallen zijn de zorggebruikers jonger dan 19 jaar. Voor bepaalde neurologische aandoeningen, gehoor- of spraakstoornissen of een stotterprobleem zijn de zorggebruikers ook volwassenen.

Doelstelling revalidatie

De zorgprogramma’s zijn afgestemd op de specifieke aandoening en persoonlijke situatie van de zorggebruiker, met doelen zoals: 

• de ernst van de symptomen en hun frequentie verminderen;
• de behouden vaardigheden ontwikkelen, hulpmiddelen aanleren;
• de negatieve gevolgen van deze aandoeningen verminderen en bijkomende beperkingen voorkomen;
• de zorggebruiker en zijn naaste omgeving meer inzicht geven in de beperkingen en mogelijkheden;
• de levenskwaliteit van de zorggebruiker en zijn naaste omgeving verhogen;
• de sociale integratie bevorderen.

Aanbod

De centra voor ambulante revalidatie bieden ambulante revalidatiesessies aan die: 

• variëren in duur (tussen ½ uur en 2 uur);
• individueel of in een kleine groep plaatsvinden;
• worden gegeven door één of meerdere therapeuten;
• gericht zijn op de zorggebruiker en/of zijn familie of omgeving.

De zorg is multidisciplinair en wordt verstrekt door gespecialiseerde artsen, psychologen, logopedisten, kinesitherapeuten of psychomotorische therapeuten, pedagogen, enz. 

Referentiecentra voor autisme (7.74.6)

De Vlaamse overheid sluit met de referentiecentra voor autisme (7.74.6) revalidatieovereenkomsten af. Hier vindt u deze overeenkomsten. 

Algemeen

De referentiecentra voor autisme (RCA) kunnen de diagnose autismespectrumstoornis (ASS) stellen bij personen met een vermoeden van ASS. Ze behandelen niet zelf, maar coördineren de behandeling van personen met autisme en bieden hun expertise aan andere professionele en intermediaire organisaties.

Doelgroep

Kinderen, jongeren en volwassenen met een vermoeden van ASS kunnen via doorverwijzing een diagnoseprogramma volgen. Personen met een ASS-diagnose komen in aanmerking voor een coördinatieprogramma van hun behandeling. Gespecialiseerde organisaties kunnen ook beroep doen op de expertise van de referentiecentra voor autisme. 

Doelstelling revalidatie

De hoofddoelstellingen van een diagnoseprogramma zijn:

• zo snel mogelijk een diagnose stellen (autisme, andere diagnose of uitsluiten van diagnoses).
• concrete ondersteunings- en hulpverleningsvormen voorstellen.

De hoofddoelstellingen van een coördinatieprogramma zijn:

• interventieplan opstellen.
• uitvoering van het interventieplan superviseren.
• het verloop van de stoornis volgen.
• de familiale en sociale omgeving informeren.

Aanbod

De RCA voeren alle nodige handelingen uit om een wetenschappelijk nauwkeurige diagnose te stellen zoals het verzamelen van eerdere onderzoeksresultaten, bijkomende onderzoeken voorschrijven, gesprekken, observaties en psychologische tests. Ze stellen syntheseverslagen op voor zorgverleners en de zorggebruikers of zijn/haar ouders.

In coördinatieprogramma’s voeren de RCA handelingen uit die gericht zijn op een optimale behandeling van de autistische stoornissen. Ze kunnen:

• Een interventieplan uitwerken en de persoon met autisme doorverwijzen naar de meest geschikte zorg. 
• De uitvoering van het plan coördineren in overleg met de naaste omgeving en zorgverleners. 
• De omgeving en zorgverleners informeren over de vorm van autisme, de gevolgen en effectieve interventies. 
• Een evolutiebilan, eventuele updates van de diagnose en evolutieverslagen opstellen. 

Expertisedeling voor volwassenen met autismespectrumstoornis kan bestaan uit:

• coaching/ondersteuning rond ASS aan hulpverleners of teams in de residentiële/ambulante geestelijke gezondheidszorg, psychosociale revalidatie, wonen en werk. 
• opleiding en sensibilisering bij hulpverleners of teams die in contact staan met mensen met ASS (bv. vrijetijds- en culturele sector, justitie, onderwijs, eerste lijn, etc.).

Ondersteuning kan gericht zijn op autismevriendelijkheid en specifieke aanpassingen ten behoeve van personen met ASS of, bij meer expertise, op specifieke noden binnen de organisatie. Expertisedeling overstijgt casusgebonden ondersteuning en kan zowel vraaggestuurd als meer aanklampend worden aangeboden.

Revalidatievoorzieningen kunnen een aanvraag indienen om een overeenkomst inhoudelijk te wijzigen (bijv. nieuwe doelgroep of behandeltypes toevoegen), een nieuwe overeenkomst af te sluiten of een overeenkomst stop te zetten. Ook de Vlaamse overheid kan een overeenkomst beëindigen. 

Voorzieningen met een revalidatieovereenkomst ontvangen via het Departement Zorg vergoedingen voor hun revalidatiediensten, die ze aan de zorgkas van de zorggebruiker factureren. De hoogte van de vergoeding is vastgelegd in de revalidatieovereenkomst met de Vlaamse overheid. Per zorggebruiker moet de voorziening hiervoor een aanvraag indienen bij de zorgkas.  Meer info vindt u op de webpagina Revalidatieovereenkomsten – inkanteling in VSB. (LINK) 

Minderjarigen en rolstoelgebruikers kunnen reiskosten vergoed krijgen. Daarnaast krijgen de voorzieningen ook financiering voor de eindeloopbaan van hun personeel via sociale akkoorden.

Meer informatie

Zorginspectie inspecteert alle voorzieningen geestelijke gezondheid met een revalidatieovereenkomst. Er zijn verschillende soorten inspecties:

• Inspectie met focus op de inhoudelijke werking: deze inspecties richten zich op de kwaliteit van de zorg die de voorzieningen bieden. 
• Thematische inspectie: tijdens thematische inspecties inspecteert Zorginspectie een specifiek thema. Zorginspectie baseert de keuze van de thema’s op specifieke risico’s voor de doelgroep en maatschappelijke relevantie.
• Klachtinspectie: klachten over voorzieningen geestelijke gezondheid met een revalidatieovereenkomst kunnen bij de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg worden gemeld. Zorginspectie kan indien nodig een inspectie ter plaatse uitvoeren. 

Zorginspectie focust op het naleven van regelgeving, referentiekaders en kwaliteitseisen. 

Na een inspectie

• Na de inspectie stelt Zorginspectie een ontwerpverslag op. De voorziening kan hierop reageren.  
• Na die opmerkingen stelt Zorginspectie een definitief inspectieverslag op. Zorginspectie bezorgt het definitieve inspectieverslag aan de voorziening en aan de afdeling Eerste lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg. 
• Na afronding van de inspectiecyclus kan een beleidssyntheserapport opgesteld worden op basis van de vaststellingen uit de individuele inspectieverslagen.
• Het Departement Zorg stelt op basis van het definitieve inspectieverslag het definitieve verslag van termijnbepaling op. Het Departement volgt dan verder op dat de voorziening de opvolgingspunten en de vastgestelde termijnen naleeft.

Meer informatie over de wetgeving van toepassing op de voorzieningen geestelijke gezondheid met een revalidatieovereenkomst kunt u hieronder terugvinden. 

• Het decreet van 18 mei 2018 houdende de Vlaamse Sociale Bescherming 
• Overnamedecreet van 6 juli 2018 2018 betreffende de overname van de sectoren psychiatrische verzorgingstehuizen, initiatieven van beschut wonen, revalidatieconventies en revalidatieziekenhuizen
• Beluit van de Vlaamse Regering van 7 december 2018 over de financiering van sociale akkoordenpdf bestand844.8kb
• Zorgregiodecreet van 23 mei 2003 betreffende de indeling van zorgregio’s 
  • Het zorgregiodecreet werd gewijzigd op basis van het decreet van 28 november 2008 en van 1 februari 2019. Raadpleeg het overzicht tot welke zorgregio's een gemeente nog tot eind 2024 behoort.
  • Naar aanleiding van de fusies van gemeenten op 1 januari 2025 werd dit zorgregiodecreet gewijzigd op basis van het besluit van de Vlaamse Regering van 24 mei 2024. Raadpleeg het overzicht tot welke zorgregio's een gemeente behoort vanaf 1 januari 2025.