Home
Overzicht infectieziekten
Overzicht infectieziekten
Op deze pagina
Meldingsplichtig

Vlektyfus

Vlektyfus komt voor in twee vormen: de epidemische en de endemische vorm. Deze worden respectievelijk overgedragen door de kleerluis (bij epidemische vlektyfus) en de rattenvlo (bij endemische vlektyfus).

Vaccinatie
Geen vaccinatie beschikbaar
Basisvaccinatieschema
Geen onderdeel van het basisvaccinatieschema

Over vlektyfus

  • Epidemische vlektyfus begint plots en gaat gepaard met hevige hoofdpijn, spierpijn, rillingen en een hoge koorts die kan oplopen tot 40°C. Na ongeveer 5 dagen verschijnt er een huiduitslag. Soms kunnen ook neurologische klachten optreden. Zonder behandeling kan de ziekte ernstig verlopen, met een sterftecijfer tot 40%. 
  • Endemische vlektyfys heeft vaak minder specifieke en mildere symptomen. Naast koorts kunnen hevige hoofdpijn, rillingen, spierpijn en misselijkheid optreden. Bij ongeveer de helft van de patiënten ontstaat ook huiduitslag. Bij patiënten die in het ziekenhuis belanden, is het sterftecijfer lagen, ongeveer 4%. 

Symptomen
 

  • Er zijn 2 vormen van vlektyfus: epidemische en endemische vlektyfus
  • Epidemische vlektyfus: Start plots met ernstige hoofdpijn, rillingen, koorts (tot 40°C) en spierpijn. 5 dagen na het begin van de symptomen verschijnen er roze vlekken onder de oksels en op het bovenste deel van de romp (niet op het gezicht, handpalmen of voetzolen).
  • Endemische vlektyfus: gaat gepaard met koorts, ernstige hoofdpijn, rillingen, spierpijn en misselijkheid. Bij ongeveer de helft van de patiënten ontstaat huiduitslag  Die zowel op de romp, maar ook op de handpalmen en voetzolen voorkomen.

Verspreiding


Risicogroepen voor epidemische vlektyfus zijn mensen die dicht op elkaar leven met een slechte hygiëne of onder slechte hygiënische omstandigheden of die anders omgaan met lichaamshygiëne. Vluchtelingen in overvolle kampen met gebrek aan goede voorzieningen, gevangen en, in het verleden, soldaten in de loopgraven zijn typische voorbeelden van epidemische vlektyfuspatienten.

In Nederland en Vlaanderen lopen vooral dak- en thuislozen een hoger risico, omdat zij vaker besmet kunnen raken met kleerluizen, die de ziekte overdragen.

Endemische vlektyfus komt voor in warme gebieden waar ratten leven, vooral in kuststeden van tropische en gematigde streken. Reizigers naar deze gebieden of de lokale bevolking kunnen besmet raken.

Behandeling

Beide vormen van vlektyfus zijn goed te behandelen met antibiotica. 

Preventietips

Om epidemische vlektyfus te voorkomen, is het belangrijk om luizen en de omstandigheden waarin luizen goed kunnen leven, te bestrijden. Het verbeteren van hygiënische en sociale omstandigheden is de belangrijkste manier om epidemische vlektyfus te voorkomen.

In gebieden waar endemische vlektyfus voorkomt, kan het aanbrengen van insecticidenpoeder in een omgeving met veel ratten de vlooienpopulatie verminderen. 
 

Informatie voor zorgprofessionals

Samenvatting


Verwekker: Rickettsiae
Incubatieperiode: Epidemische vlektyfus meestal 1 week; endemische vlektyfus 1 tot 2 weken
Besmettingsweg: Via wondjes die met geïnfecteerde feces van de vector in aanraking komen, vlooienbeet bij R. typhi en R. felis
Besmettelijke periode: Epidemische vlektyfus: tijdens koorts en waarschijnlijk tot 3 dagen nadat de koorts is verdwenen. Endemische vlektyfus: n.v.t.
Maatregelen: epidemische vlektyfus: bron- en contactonderzoek, behandeling kleding, contacten 15 dagen controleren
Symptomen: Epidemische vlektyfus begint acuut met ernstige hoofdpijn, rillingen, koorts en spierpijn, huiduitslag, neurologische verschijnselen. Endemische vlektyfus begint met minder specifieke en minder ernstige symptomen: koorts, ernstige hoofdpijn, rillingen, spierpijn en misselijkheid, huiduitslag in ongeveer 50% van de gevallen
Waarom melden: Hygiënische maatregelen, opsporen van contacten en internationale melding.

Richtlijnen

Criteria

Epidemiologische criteriaTen minste één van de volgende:
•    contact met een waarschijnlijk of bevestigd geval
•    transmissie van dier naar mens
Criteria voor laboratoriumconfirmatie

Waarschijnlijk labocriterium

  • gestegen IgG (1/512) of IgM reactief met een Ricketssia prowazekii of R. typhi antigen door indirect immunofluorescence assay, ELISA, dot-ELISA of latex agglutinatie


Laboratoriumconfirmatie:

  • viervoudige titerstijging van specifieke IgG antilichamen reactief met Ricketssia prowazekii of R. typhi antigen door indirect immunofluorescence assay tussen twee gepaarde serumstalen


OF

  • detectie van een hoge titer van de IgG-antilichamen (≥ 1/1024) in een enkelvoudig staal


OF

  • detectie  van een Ricketssia prowazekii of R. typhi  DNA in een klinisch staal met PCR

Gevalsdefinitie

Waarschijnlijk

•    patiënt met klinisch compatibel beeld EN epidemiologische criteria


OF


•    patiënt met klinisch compatibel beeld EN waarschijnlijk labocriterium
 

Bevestigd•    patiënt met klinisch compatibel beeld EN laboratoriumconfirmatie

Nuttige documenten

Cijfers meldingsplichtige infectieziekten

Cijfers over meldingsplichtige infectieziekten